Türkiye pazarındaki ilk tuvaletli kamyonu üreten ve Türkiye’nin ilk kamyon üreticisi olan ASKAM, karışık ortaklıkları ve karışık isim değişiklikleri ile tarihe karıştı.
İsmi ASKAM olana kadar birçok birleşme, ayrılma veya hak satın almalar atlatan ASKAM’a en başından bakalım. Yani ortaklarının büyümesinden.
İleride ASKAM’ın ortaklarından olacak Chrysler, büyümek için Dodge Brothers Company’yi bünyesine katıyor.
ABD menşeli otomotiv markası Dodge, Horace Dodge ve Francis Dodge adındaki iki kardeş tarafından kuruluyor. İlk kurulduğunda Ford Model T için parça üretiyor. İsmi ise Dodge Brothers Company. Fakat çok da uzun süre geçmeden Chrysler Corporation tarafından satın alınıyor.
Chrysler bu satın alım ile ABD’nin en büyük otomotiv şirketi oluyor. Yani ASKAM’a giden yolda güçlenmeye başlıyor. Fakat kamyonlarla tanışması biraz daha ileri zamanda oluyor.
ASKAM aslında 1962 yılında kuruluyor.
Chrysler, Avrupa’da İngiltere ve İspanya otomobil şirketlerini kontrolü altına alıyor. Fakat istediği şekilde pazarda yer edinemiyor.
1962 yılında ise Orta Doğu coğrafyasında bir pazar payı kazanmak için Türkiye’ye geliyor ve Çiftçiler Holding ile ortak bir firma kuruyor. Bu firmanın %60’ı Chrysler, %40’ı ise Çiftçiler Holding’e ait. Kurulmasından sonra Dodge, Fargo, DeSoto gibi isimlerle satış gerçekleştiriyor.
İstenen kâr marjı elde edilemiyor ve ayrılma başlıyor.
Chrysler, hedeflediği kâra ulaşamadığını fark edince Türkiye’den çekileceği konuşuluyor.
1978 yılına gelindiğinde tam da bu sebepten Chrysler International A.Ş., hissesini Tatko, Çiftçiler Holding ve Ruşenşad’a devrediyor. Firma, Chrysler International ile lisans, imalat ve satış anlaşması yaparak üretimine devam ediyor.
1990’lı yıllarda yeni kamyonları piyasaya sürüyorlar.
Chrysler lisansına, 1991 yılında Hino Motors lisansını da ekliyor ve büyük bir pazar payına sahip oluyor. Bu pazarda ihtiyaç duyulan tüm özelliklere sahip yeni kamyonuna Hino motorlarını da ekliyor. Bu ortaklık ile yapılan ve en ses getiren de 32260 serisi kamyonlar oluyor.
Her şey iyi giderken 2000’lerde global bir ekonomik kriz çıkıyor. Bu kriz onları da vuruyor ve üretime ara veriliyor. Sebep olarak da hammaddenin dolar üzerinden alınması, borçlanılması ve borcunun geri ödenmemesi olarak konuşuluyor.
Şirket de bunun neticesinde son ismi olan ASKAM’ı artık alıyor.
2002 yılında Daimler Benz ile Chrysler birleşiyor ve adı ASKAM Kamyon İmalat ve Tic. A.Ş. oluyor. 2003 yılında da ASKAM kamyonun üçte biri oranında ortağı olan Çiftçiler Grubu, Tatko ve Ruşenşad’ın hisselerini devralıyor. Bu sayede ASKAM hisseleri tek elde toplanmış oluyor.
ASKAM daha sonra tamamen kendine özgü bir kamyon üretmek için kollarını sıvıyor. Üretiyor da. Fakat ‘tamamen özgün’ gibi görünen bu kamyon da aslında bir melez kamyon oluyor. Çünkü parçaları hâlâ ithal ediliyor.
ASKAM’ın teknolojik yeniliklere cevap vermedeki yetersizliği ve biraz da şanssızlığı sonunu getiriyor.
ASKAM, yaptığı onca şeye rağmen toparlayamıyor. Çünkü yukarıda bahsettiğimiz gibi ekonomik krizin etkileri hâlâ devam ediyor. Ayrıca özellikle BMC, Mercedes ve Ford gibi firmaların gerisinde kalıyor.
Buna sebep olan ise Ar-Ge çalışmalarının yetersiz olması. Yetersiz çalışmaları ile hem yeniliklere ayak uyduramıyor hem de kendi parçalarını üretemediği için dışa bağımlı ve borçlanmaya açık olarak üretime devam etmeye çalışıyor.
Şirket, 2007 yılında kamyon üretimini durduruyor. Fakat 2014 yılına kadar yedek parça satışına devam ediyor. Günümüzde Çiftçiler Holding resmî sitesinde ASKAM için ‘Yeniden yapılanma doğrultusunda çalışmalar devam etmektedir.’ şeklinde bir açıklama yer alıyor. Tekrardan yollara döner mi bilinmez. Fakat üzerinde çalışıldığı söyleniyor.
İlginizi çekebilecek diğer içeriklerimiz:
